WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO
W ZESPOLE SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH IM. JÓZEFA MARCIŃCA W KOŹMINIE WLKP.

I. Forma organizacyjno-prawna

Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego to ogół działań podejmowanych przez szkołę w celu przygotowania uczniów do wyboru zawodu, poziomu i kierunku kształcenia. System powinien określać: role i zadania doradcy w ramach rocznego planu działań, czas i miejsce realizacji zadań, oczekiwane efekty, formy i metody pracy. WSDZ ma umożliwić uczniom Zespołu Szkół Ponadpodstawowych w Koźminie Wlkp. realną możliwość zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do odnalezienia swojego miejsca na drodze kariery edukacyjnej, zawodowej - poznania siebie i własnych predyspozycji zawodowych, zasad rządzących rynkiem pracy, uzyskania informacji o lokalnym rynku pracy, zaplanowania własnej kariery zawodowej.

1. Akty prawne dotyczące udzielania uczniom pomocy w wyborze zawodu i kierunku kształcenia:

1) Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U. z 1996 r., Nr 67, poz. 329 ze zm.)
2) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół
(Dz. U. z 2001 nr 61, poz. 624 ze zm.).
3) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 lutego 2004 r.
w sprawie warunków i trybu przyjmowania uczniów do publicznych przedszkoli, szkół oraz przechodzenia z jednych typów szkół do innych. Na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329,ze zm.).
4) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno - pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. Nr 228) na podstawie art. 71 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.).
5) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ( Dz. U. z 2013r. poz.532)

II. Założenia i cele Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego

1. Wewnątrzszkolny system doradztwa zawodowego zakłada, że:

1) wybór zawodu nie jest pojedynczym, świadomym aktem decyzyjnym, ale procesem rozwojowym i stanowi sekwencję decyzji podejmowanych na przestrzeni wielu lat życia,
2) na wybór zawodu wpływają głównie wartości, czynniki emocjonalne, rodzaj i poziom wykształcenia oraz wpływ środowiska,
3) preferencje zawodowe wywodzą się z doświadczeń dzieciństwa i rozwijają się wraz z upływem czasu,
4) obejmuje indywidualną i grupową pracę z uczniami, rodzicami i nauczycielami /Radą Pedagogiczną/.

2. Głównym celem WSDZ jest przygotowanie ucznia do świadomego wejścia na rynek pracy oraz wyboru ścieżki dalszego kształcenia, w tym m.in.:

1) rozpoznawanie zainteresowań i możliwości uczniów,
2) rozpoznawanie predyspozycji zawodowych,
3) określanie mocnych i słabych stron oraz ograniczeń psychofizycznych,
4) poznanie cech osobowości i temperamentu ucznia,
5) poznanie własnego systemu wartości,
6) kształtowanie i rozwijanie umiejętności komunikacyjnych,
7) zgłębienie zasad savoir-vivre’u
8) poznanie oferty edukacyjnej wybranych uczelni, szkół policealnych oraz innych form kształcenia,
9) zdobycie wiedzy i umiejętności poruszania się po rynku pracy,
10) poznanie zasad konstruowania dokumentów aplikacyjnych,
11) przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej.

III. Zadania Wewnątrzszkolnego Systemu Doradztwa Zawodowego

1. WSDZ w ramach pracy z uczniami obejmuje:

1) poznawanie siebie,
2) autodiagnozę preferencji i zainteresowań zawodowych w odniesieniu do poziomu kształcenia,
3) poznawanie zawodów,
4) analizę potrzeb rynku pracy i możliwości zatrudnienia na lokalnym i krajowym rynku pracy,
5) indywidualną pracę z uczniami, którzy mogą mieć problemy z wyborem szkoły i zawodu,
6) udzielanie informacji edukacyjnej i zawodowej,
7) pomoc w planowaniu rozwoju zawodowego,
8) pomoc w poszerzaniu wiedzy ogólnej i budowaniu kolejnych etapów rozwoju edukacyjno-zawodowego,
9) przygotowanie do samodzielności w trudnych sytuacjach życiowych: egzamin, poszukiwanie pracy, podjęcie roli pracownika, zmiana zawodu, adaptacja do nowych warunków,
10) kształtowanie umiejętności planowania dalszego rozwoju edukacyjno
- zawodowego i kontynuacji nauki na uczelniach wyższych, szkołach policealnych lub w systemie kształcenia ustawicznego.

2. WSDZ w ramach pracy z rodzicami obejmuje:

1) prezentację założeń pracy informacyjno – doradczej szkoły na rzecz uczniów,
2) przedstawienie oferty edukacyjnej szkolnictwa na różnych jego poziomach /policealnego, wyższego/,
3) wsparcie rodziców uczniów, którzy mają problemy: zdrowotne, emocjonalne,
decyzyjne, intelektualne, rodzinne itp.

3. WSDZ w ramach pracy z nauczycielami /Radą Pedagogiczną/ obejmuje:

1) zapewnienie ciągłości działania wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zgodnie ze statutem szkoły,
2) określenie priorytetów dotyczących orientacji i informacji zawodowej w ramach programu wychowawczego szkoły,
3) określenie priorytetów dotyczących gromadzenia informacji i prowadzenia poradnictwa zawodowego w placówce,
4) rozbudzenie aspiracji zawodowych uczniów.

IV. Sposoby realizacji WSDZ

Za realizację WSDZ odpowiada Dyrektor Szkoły, doradca zawodowy, pedagog szkolny, nauczyciele przedmiotowi, wychowawcy oraz rodzice. Zakres działań poszczególnych osób zaangażowanych w proces doradczy wynika z kompetencji, profilu wykształcenia, wykładanych treści oraz podstawy programowej. W celu realizacji WSDZ doradca zawodowy zobowiązany jest opracować roczny plan pracy, uwzględniając potrzeby uczniów, współpracować na bieżąco z dyrektorem szkoły wychowawcami klas, nauczycielami i pedagogiem szkolnym oraz składać okresową informację ze swoich działań dyrektorowi szkoły.

1. Działania doradcze realizowane są w ramach:

1) lekcji wychowawczych
2) lekcji przedmiotowych
3) zastępstw
4) zajęć pozalekcyjnych
5) wycieczek

2. Doradca współpracuje m.in. z:
1) nauczycielami (nauczyciele realizują treści związane z doradztwem w ramach podstawy programowej na lekcjach przedmiotowych i godzinach wychowawczych)
2) pedagogiem (kieruje uczniów w sprawach trudnych do Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej)
3) z PUP (oferty pracy, barometr zawodów)
4) z OHP (kursy, staże)

V. Korzyści WSDZ

1. Dla indywidualnych odbiorców:

1) Dostęp do informacji zawodowej dla uczniów, nauczycieli oraz rodziców.
2) Poszerzanie edukacyjnych i zawodowych perspektyw uczniów.
3) Świadome, trafniejsze decyzje edukacyjne i zawodowe.
4) Ułatwienie wejścia na rynek pracy dzięki poznaniu procedur pozyskiwania
i utrzymania pracy.
5) Świadomość możliwości zmian w zaplanowanej karierze zawodowej.
6) Mniej niepowodzeń szkolnych, zniechęcenia, porzucania szkoły a potem pracy, jako konsekwencji niewłaściwych wyborów.

2. Dla szkoły:

1) Realizacja zobowiązań wynikających z ustawy i dotyczących "przygotowania uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia".

3. Dla władz lokalnych:

1) Zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej konieczności racjonalnego
planowania rozwoju zawodowego przez jednostki.
2) Podejmowanie właściwych decyzji, efektywnie przeciwdziałających bezrobociu.
3) Zapewnienie powszechności i dostępności usług doradczych.

4. Dla pracodawców:

1) Zwiększenie szansy znalezienia odpowiednio przygotowanych kandydatów
świadomych oczekiwań rynku pracy.

VI. Oczekiwane efekty WSDZ

1. Dzięki WSD absolwent będzie przygotowany do:

1) rozpoznawania własnych zasobów, na których będzie mógł oprzeć swoją przyszłość, a jednocześnie dokonać właściwej samooceny własnych możliwości psychofizycznych celem podjęcia prawidłowej decyzji zawodowej,
2) wykorzystywania i doskonalenia umiejętności interpersonalnych niezbędnych w przyszłej pracy zawodowej,
3) aktywnego poszukiwania pracy oraz do prezentacji siebie na rynku pracy,
4) stworzenia profesjonalnych dokumentów aplikacyjnych niezbędnych do funkcjonowania na rynku pracy,
5) możliwości ustawicznego kształcenia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych w kontekście potrzeb pracodawców i lokalnego rynku pracy.

Efektem końcowym realizacji WSDZ jest przygotowanie absolwenta do wyboru dalszego kształcenia zgodnie z własnymi zdolnościami i zainteresowaniami oraz
zapotrzebowaniami rynku pracy, umożliwiającej aktywne funkcjonowanie na krajowym i unijnym rynku pracy.

VII. Cele i zadania doradcy zawodowego

1. Głównym celem pracy doradcy zawodowego jest:
1) Przygotowanie młodzieży do trafnego wyboru zawodu i drogi dalszego kształcenia oraz opracowania indywidualnego planu kariery edukacyjnej i zawodowej,
2) Przygotowanie ucznia do radzenia sobie w sytuacjach trudnych jak na przykład adaptacja do nowych warunków i mobilności zawodowej,
3) Przygotowanie ucznia do roli pracownika,
4) Wspomaganie rodziców do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu przez nie decyzji edukacyjnych i zawodowych,
5) Pomoc nauczycielom w realizacji tematów związanych z wyborem zawodu w ramach lekcji wychowawczych,
6) Wspieranie działań szkoły mających na celu optymalny rozwój edukacyjny
i zawodowy uczniów.

2. Zadania doradcy zawodowego

1) Systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania uczniów na informacje i pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej;
2) Gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia;
3) Prowadzenie zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej;
4) Koordynowanie działalności informacyjno – doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę;
5) Współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno – zawodowego.

VIII. Formy, metody i techniki pracy doradczej

1. Formy pracy adresowane do uczniów

1) badanie zapotrzebowania na działania doradcze prowadzone w szkole (wywiad, ankieta);
2) zajęcia warsztatowe (grupowe) służące rozbudzeniu świadomości konieczności planowania własnego rozwoju i kariery zawodowej, umożliwiające poznanie siebie i swoich predyspozycji zawodowych;
3) zajęcia warsztatowe uczące umiejętności redagowania dokumentów aplikacyjnych (CV, list motywacyjny);
4) udostępnianie informacji o zawodach, o rynku pracy, o możliwościach kształcenia i zatrudnienia, obowiązującym prawie pracy ;
5) udzielanie indywidualnych porad uczniom niezdecydowanym w podjęciu decyzji o wyborze dalszej drogi edukacyjnej i zawodowej, mającymi problemy zdrowotne lub osobiste, ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

2. Formy adresowane do rodziców

1) tworzenie możliwości indywidualnej rozmowy z doradcą zawodowym na terenie szkoły;
2) współorganizowanie dni otwartych szkoły.

3. Formy adresowane do nauczycieli (Rady Pedagogicznej)

1) tworzenie warunków do wymiany doświadczeń i dzielenia się wiedzą;
2) udostępnianie informacji, scenariuszy, programów multimedialnych z zakresu orientacji zawodowej.

4. Metody i techniki w poradnictwie grupowym najczęściej stosowane w pracy doradczej to:

1) aktywizujące, problemowe - burza mózgów, dyskusja;
2) metoda zapisowa - drzewko decyzyjne, mapy myślowe;
3) metody testowe (kwestionariusze, ankiety, testy);
4) metody audiowizualne -filmy edukacyjne, zasoby Internetu i programy multimedialne do planowania kariery, prezentacje multimedialne;
5) warsztaty;
6) dramy – inscenizacje i odgrywanie ról;
7) treningi umiejętności społecznych;
8) miniwykłady;
9) pogadanki.

IX. Moduły tematyczne realizowane w ramach WSDZ

1) Zainteresowania i predyspozycje zawodowe przejawiające się w toku działalności w szkole, w domu, w chwilach wolnych od zajęć. Samoobserwacja.
2) Uzdolnienia i umiejętności niezbędne w pracy z drugim człowiekiem, pracy w kontakcie z rzeczami – techniką, pracy z danymi – symbolami, przyrodą i działalnością artystyczną.
3) Cechy usposobienia i temperamentu, ich znaczenie w wyborze zawodu.
4) Stan fizyczny i zdrowotny a wybór zawodu.
5) Samoocena – ustalenie swoich mocnych stron (osiągnięcia, sukcesy, zalety osobiste).
6) Rola motywacji w osiąganiu sukcesu zawodowo-edukacyjnego.
7) Sposoby radzenia sobie ze stresem.
8) Wiedza o zawodach. Istota zawodu, m.in. czynności, warunki pracy, wymagania, psychofizyczne, jakie stawia zawód przed kandydatem.
9) Zmieniający się rynek pracy.
10) Drogi dalszego kształcenia – drogi prowadzące do zdobycia zawodu, wybór szkoły.